Kan een narcist veranderen?

Kan een narcist veranderen? Deze vraag heb ik me geregeld gesteld de laatste tijd. Lange tijd was ik ervan overtuigd dat iedereen kan veranderen, zolang je maar wilt veranderen. Hoe meer ik me verdiep in narcisme, hoe meer ik tot de vaststelling kom dat andere ervaringsdeskundigen tot dezelfde conclusie komen als ikzelf: neen, narcisten veranderen zelden.

Meer dan 10 jaar bleef ik hopen op verandering in mijn bijna 30-jarige relatie. Al die tijd was ik ongelukkig, maar in plaats van mijn ex-partner te willen veranderen, besloot ik bij mezelf te beginnen. Ik zocht hulp bij coaches en dokters, volgde opleidingen om dichter bij mezelf te komen en om gelukkiger te worden. Toen kreeg ik meermaals een advies dat me compleet verwarde: "Leef je leven alsof je alleen bent." Dit botste hard met mijn beeld van een huwelijk. Wat betekent een huwelijk nog als je leeft alsof je alleen bent? Ik heb daar lang mee geworsteld. Nu begrijp ik dat ze me wilden leren om meer op mijn eigen benen te staan, maar destijds kon ik me geen leven alleen voorstellen. De verhalen van gescheiden vrienden die het financieel en emotioneel moeilijk hadden, schrikten me af. Ook de huwelijksbelofte om bij elkaar te blijven in goede en kwade dagen hield me tegen. En mijn engelengeduld zorgde er voor dat ik bijna 30 jaar in de relatie bleef.

Uiteindelijk was het een samenloop van inzichten die de doorslag gaf om uit de relatie te stappen. Ik stond al meer in mijn eigen kracht en besefte dat ik in deze relatie nooit gelukkig zou worden. Tijdens een gesprek met één van mijn dochters realiseerde ik me dat ik mezelf voor de gek hield. Als ik gelukkig wou zijn, dan moest ik daar zelf actie in ondernemen. Die relatie maakte me niet gelukkig, dus moest ik vertrekken.

Hoewel ik meer dan 5 jaar twijfelde, kwam de uiteindelijke beslissing heel snel. Eerst stelde ik nog een relatiepauze voor - een laatste poging om verandering te zien. In het verleden had mijn ex-partner namelijk altijd extra moeite gedaan als ik aangaf dat ik uit de relatie zou stappen. Maar de pauze had niet het gewenste effect. Ondanks dat ik wist dat je een ander niet kunt veranderen, was ik er toch weer ingetrapt om het te verwachten. Toen het besef kwam dat er niets zou veranderen en ik in deze relatie niet gelukkig kon zijn, zette ik de definitieve stap.

Heeft mijn ex-partner dan niets gedaan om aan zichzelf te werken? Jawel, hij volgde opleidingen en retraites om zichzelf beter te leren kennen en liet zich begeleiden. Telkens werd ik hoopvol dat het beter zou worden. Maar het effect was minimaal. Na elke sessie zag ik even verandering, maar de volgende dag was dit weer verdwenen. Ook toen hij het advies kreeg om het boek "Een spiegel voor narcisten" van Martin Appelo te lezen, kreeg ik nieuwe hoop, hoop om hem beter te begrijpen. Ik las het boek zelf en er rezen veel vragen bij me op die ik met hem wilde bespreken. Maar hij las het boek niet. Dit, en het uitblijven van merkbare verandering na alle intensieve begeleidingen, gaven me steeds meer het gevoel dat hij niet echt wilde veranderen. Als ik terugkijk, denk ik dat hij zich alleen liet begeleiden om mij een plezier te doen, uit angst dat ik hem anders zou verlaten. Niet om echt aan zichzelf te werken.

Dus kan een narcist veranderen? Bij mijn narcistische ex-partner heb ik weinig verandering gezien. Maar eigenlijk is dat niet de juiste vraag. De vraag is eerder: mag je verandering verwachten bij een narcistische partner? Mijn antwoord is simpelweg neen. De enige persoon die je kan veranderen, is jezelf. Daarom heb ik mijn aandacht op mezelf gericht en geprobeerd anders om te gaan met de situatie. Toen me dat niet lukte, heb ik losgelaten. Door die keuze nam ik mijn leven in eigen handen en creëerde ik zelf mijn geluk.

Ben ik nu volledig gelukkig? Nee, nog niet. Ik heb grote stappen gezet en voel me gelukkiger dan jaren geleden. Maar ik worstel nog met bepaalde aspecten in mijn leven, die vooral te maken hebben met mijn narcistische ex-partner. Daarom ben ik net deze blog begonnen, om die worsteling een plek te geven en om er sterker uit te komen.

Stel je vraag...